आरोग्यपुर्ण व गुणानेही सुंदर//
(मधुमेहामुळे होणारे दुष्परिणाम घालवन्यास उंबर पान खुप फायदेशीर आहे.रोज तीन चार पान नित्य कुणीही घेतल्यास. या लेखाचा व संग्रहीत माहीतीचा उपयोग झाला याचा आनंद होईल)
जग हे बंदिशाळा /
उंबरातले कीडेमकोडे उंबरी करीती लिला//
गदिमांच हे गान ऐकल की उंबर आठवत .
पिकलेले फळ फोडले की असंख्य कीटक वळवळतात.आजोबा पिंपळ फळ व उंबर फळ नीत्य खायला देत .
उंबर तसच खाल्ल तर कीडे नसतात हा आमचा त्या वेळी गैरसमज.
गटागट उंबर तसच गीळतांना कीत्तेक कीटक गीळले असतील.
आता संपूर्ण उंबरची रचना बनवतांना निसर्गाच आश्चर्य वाटत.
ते कीटक त्या उंबराकरता कीती महत्त्वाचे आहेत.
काय उपाययोजना आहे निसर्गाची .बघाना जर पृथ्वी ही उंबर धरली तर आपन त्यातील कीटक.आता उंबरातील कीटक स्वतः प्रजाती वाढवून निसर्गाने दिलेले तत्व पाळत उंबरातुन निसर्गासाठी झाड निर्माण परागीकरणाची कर्म करतात.
मानूस मात्र पृथ्वीरुपी उंबरात राहतो पण त्या उंबराचे संरक्षण नाही करु शकला.प्रदूषण रोगराई अन् विज्ञानाचे अस्त्र त्या उंबराला कधी नष्ट करतील कोण जाने.
निसर्गाने दिलेली जास्तीची बुद्धी उंबरातील कीटकाला निसर्गाच्या नियमांचा विसर पडलेला दिसतोय.असो...
पवित्र म्हणून हींदु धर्मात याची गणना होते, दत्तदिगंबराचा वृक्ष
कृत्तिका नक्षत्राचा आराध्य वृक्ष असा उल्लेख धर्मात आढळतो.
पण बरेच जनांना याचा उपयोग माहीत नाही.हा घरी असावाच असा आग्रह धरेल कारण मधुमेहाचे प्रमाण बघता मधुमेह होउ नये म्हनुन याचा उपयोग पाने खाल्ले तरी होतो असा अनुभव आला आहे.
याचे झाड 10ते 14 मीटर उंच वाढणारे ,सतत छायायुक्त साल तांबूस धुरकट पाने 7ते 10 से,मी,लांब टोकास नीमुळती .
तिन शीरा असतात .फळ कच्चे असता हीरवे.पीकल्यावर लाल.फळात कीडे असतात.
उंबर किंवा औदुंबर (शास्त्रीय नाव: Ficus racemosa, फायकस रेसिमोझा ; कुळ: मोरेसी; ) हा मुख्यतः भारत, श्रीलंका, म्यानमार, ऑस्ट्रेलिया या देशांत आढळणारा सदापर्णी वृक्ष आहे. जवळपास १२ ते १५ मी. उंच वाढणार्‍या या वृक्षाची पाने किंचित लांबट, अंडाकृती, टोकदार व गडद हिरव्या रंगाची असतात. उंबराचे फळ म्हणजे नर, मादा, नपुंसक फुलांचा समूह असतो. फळ कापल्यास ही फुले दिसतात.
वड, पिंपळ, उंबर व अंजीर या फळांची रचना ही फळात फुले' अशी आहे.यातील नर जातीची फुले ही फळांच्या पुढच्या भागात असतात, तर स्त्री जातीची फुले ही देठाकडील भागात असतात. या दोन्हीच्या मधल्या भागातील फुले मात्र नपुंसक असतात.
पक्षी ही फळे खातात, त्यांच्या विष्ठेतून उंबराच्या बीजांचा प्रसार होतो. उंबराला फूल नसते, असा एक गैरसमज आहे. उंबराचे फळ म्हणजे त्या वनस्पतीचा पुष्पसमूहच असतो. हे फळ कापल्यास ही फुले दिसतात. त्यात नरफुले, मादीफुले आणि नपुंसक (वांझोटी) फुले अशी तीन प्रकारची फुले असतात. ब्लास्टोफॅगा सेनेस या चिलटाएवढ्या कीटकांची मादी अंडी घालण्यासाठी उंबराच्या खालच्या बाजूने आत प्रवेश करते आणि नपुंसक फुलामध्ये आपली अंडी घालते. तिच्या अंगावर दुसर्‍या फुलाकडून येताना माखले गेलेले असंख्य परागकण असतात. ज्या छिद्रातून ती आत शिरते, त्याच्या तोंडाशी आतील बाजूला वळलेली अनेक ताठ कुसळे असल्याने तेथून ती बाहेर पडू शकत नाही. बाहेरचा मार्ग शोधताना तिच्या अंगावरील परागकनांचे उंबरातील मादीफुलांवर सिंचन होते आणि ती आतच मरून जाते.
कालांतराने उंबरातील नरफुले बहरतात. याच सुमाराला कीटकाच्या अंड्यांतून पिले बाहेर पडतात व वाढतात.
त्यांच्या नर-माद्यांचा समागम होऊन नर मरतात. फलित माद्या बाहेर पडण्याचा मार्ग शोधत असतात. याच वेळी त्यांच्या अंगावर नरफुलातील परागकण माखले जातात. उंबराच्या वरच्या छिद्राजवळील कुसळे मऊ झाली असल्याने माद्या तेथून सहज बाहेर पडतात आणि अंडी घालण्यासाठी दुसर्‍या कच्च्या उंबराकडे जातात. अशा प्रकारे हे चक्र चालूच राहते. ब्लास्टोफॅगा सेनेस हा कीटक आणि उंबर एकमेकांशिवाय राहू शकत नाहीत. त्यांच्या सहजीवनातून कीटकांचे प्रजनन आणि वनस्पतीचे परागण ही दोन्ही उद्दिष्टे साध्य होतात.
निसर्गामधील भिन्न प्रकारच्या सजीवांच्या परस्परांवरील अवलंबनाचे हे एक ठळक उदाहरण आहे. उंबर वृक्षाचे सर्व भाग औषधी असतात. साल आकुंचन करणारी असून जनावरांच्या बुळकांड्या रोगावर देतात. मूळ आमांशावर व त्याचा रस मधुमेहावर उपयुक्त असतो. फळ भूक वाढविणारे असून ते मासिक अतिस्त्रावावर देतात. चीक मूळव्याध व अतिसार यांवर गुणकारी आहे. उंबराचे लाकूड पांढरट किंवा लालसर, मऊ व हलके असते. अनेक सामान्य वस्तू, घरबांधणी, शेतीच्या उपयोगाच्या वस्तू इ. बनविण्यासाठी या लाकडाचा वापर करतात. सालीचा उपयोग उत्तम काळा रंग बनविण्यास होतो. या झाडाच्या सर्व भागांपासून चीक निघतो .
संदर्भ लेख -लाळे, वि. ज्ञा
यात टॕनिन ,मेण ,रबर राख .राखेत सीलीका वा फाॕस्फरीक अॕसीड असते.
गुण -गुरु ,रुक्ष
रस-कषाय ,मधुर
वीपाक -कटु
वीर्य -शीत
कफपित्तश्यामक कफपित्तज विकारात उपयोगी
पानांचा व सालींचा काढा उत्तम व्रणरोपक आहे,मुखपाकावर उंबरपाणाच्या सालीचा काढा घन रस लावावा .
पाचनसंस्थेसाठी ,अग्नींसाधक, स्तंभक ,रक्तप्रवाहीका, ग्रहणी होउ नये पोटांचे आजार होउ नये म्हनुन नेहमी कच्च्या फळांची भाजी खावी.याने गर्भाशयशोथ कमी होतो.
श्वेतप्रदरात सालीचा काढा द्यावा.
पीकलेली फळे फार खाने कृमीकारक वा वांझपणा आनणारे आहे [मतमंतातरे आहेत]पण स्त्रीयांनी पीकलेली फळे दोन तीन च्या वर घेउ नये.
पोटाचे नळवात साठी उंबरजल फार उपयोगी होते.
उपयुक्तांग-साल, फळ, चीक, मुळ
मात्रा चुर्ण 1.5 ते 3 ग्रॕम .काढा 39ते 60मी,ली.चीक 10ते 20थेंब.
उंबर हा मुत्रसंग्रहणीय आहे प्रमेहात सालीचा काढा व पिकलेले फळ देतात.मधुमेहात फळांचा कींवा मुंळाचा रस देतात. ज्यायोगे मधुमेहामुळे होणारे साईडईफेक्ट, रोखता येतात.
असा हा बहुपयोगी उंबर घरोघरी ऐक तरी असावा वाचल्यावर वाटल्यास नवल ते काय?
चला आज उंबराचे फायदे बघुया.
उंबर शीतळ , गर्भसन्धानकारक , मधुर , व्रणरोपक , रुक्ष , तुरट , गुरु , अस्थिसन्धान कारक , वर्णकर असा आहे ; व कफ , पित्त , अतिसार , योनिरोग , यांचा नाश करितो . याची साल - शीतळ , दुग्धप्रद , तुरट , गर्भाला हितावह , व व्रणनाशक आहे .
याचे कोवळे फळ - स्तंभक , तुरट , हितकर आहे ; व तुषा , पित्त , रक्तविकार , यांचा नाश करितें .
मध्यम कोवळे फळ - गोड , शीतळ , तुरट , आहे ; व पित्त , तृषा , मोह यांना करतें ; व रक्तस्राव , वांती , प्रदर यांचा नाश करितें .
याचे जूने फळ - तुरट , रुचिकर आंबट , दीपन , मांसवृद्धिकर , रक्तदोषकारक दोषल , व जड असे आहे .
पिकलेंलेफळ तुरट , मधुर , कृमिकर , जड , रुचिकर , अतिशीतळ , कफकर आहे ; व रक्तदोष , पित्त , दाह , क्षुधा , तृषा , श्रम , प्रमेह , शोष , मूर्छा , यांचा नाश करितें .
( १ ) वायूने अंग धरले असता त्यावर- उंबराचा चीक लावून त्यावर कापूस बसवावा म्हणजे बरे होते .
( २ ) रक्तपित्तावर- उंबराची पिकली फळे गुळाशी अथवा मधाशी खावी ; अथवा मूळ उगाळून साखर घालून द्यावे . ( ३ ) बचनागाचे विषावर - उंबराच्या सालीचा रस तुपात घालून ऊन करून द्यावा .
( ४ ) सोमला वर - उंबराचा अथवा सालीचा रस अच्छेरपर्यंत द्यावा .
( ५ ) डोळे येतात त्यावर- उंबराच्या चिकाचा डोळ्यांवर लेप द्यावा .
( ६ ) गालफुगीवर- उंबराचा चीक लावावा .
( ७ ) वळास- उंबराचा चीक लावून त्यावर पातळ कागद चिकटवावा .
( ८ ) सुजेवर- उंबर , वड , पिंपळ , पायरी , ( पिंपरी ) , नांदरूख , व वेतस या पंचवल्कलाच्या साली उगाळून , तूप घालून लेप करावा .
( ९ ) अति सारावर - बत्ताशांत उंबराच्या चिकाचे ४-५ थेंब घालून द्यावे ; म्हणजे आव - रक्त पडते ती हगवण बरी होते . ( १० ) रक्तातिसारावर - उंबराच्या मुळाचे पाणी द्यावें . ( ११ ) मुतखड्यावर - उंबराच्या मुळाचा रस ६ तोळे काढून , त्यांत साखर घालून द्यावे . हीच मुळी गाईच्या दुधात उगाळून शिभावरही लेप करावा .
( १२ ) उष्णतेवर - पक्क व ज्यांत किडे नाहीत असे उंबराचे फळ घेऊन त्यांत खडीसाखरेची पूड घालून ते फळ रोज सकाळी खात जावें .
( १३ ) सर्व प्रकारचे उपदंश व प्रमेह यांवर - उंबराच्या झाडाचे मूळ मोकळे करून करवतीने ते मूळ चांगले दुखवावे ; त्याखाली एक भांडे ठेवावे . त्यांत चार प्रहरात जो द्रव सांचेल तो गाळून बाटलीत भरून ठेवावा . हा शक्तीप्रमाणे ४ वोळेपर्यंत घेऊन जिरें व ४ खडीसाखर घालून द्यावा .
( १४ ) लहान मुलाच्या अंगांतील देवीची अगर गोवराची उष्णता निघण्यास - उंबराचा द्रव , खडीसाखर घालून द्यावा . ( १५ ) उष्णतेने जिभेवर कांटे वगैरे आल्यास - उंबराच्या पानावरील फोड व खडी साखर ही वांटून द्यावी .
( १६ ) गर्भिणीच्या अतिसारावर - उंबर मधाशी द्यावें .
( १७ ) भस्मक रोगावर- उंबराची साल स्त्रीच्या दुधांत वांटून द्यावी ; उंबराच्या मुळांतले पाणी ताडीप्रमाणे काढून द्यावे . दुसरे पाणी देऊ नये . याप्रमाणे सात दिवस द्यावें . ( भस्मक वगैरे सर्व रोगाची कारणे व लक्षणे “ सुबोधवैद्यक " पुस्तकांत पहावी . )
( १८ ) देवी हलक्या येण्यास - उंबराच्या पानावरील कीड गाईच्या निरशा दुधांत वांटून त्याचा रस काढावा ; त्यांत थोडा मध घालून शक्ती प्रमाणे द्यावा . हे औषध देवीचा ताप येतांच द्यावें .
( १ ९ ) पित्तज्वरावर उंबराच्या मुळाचा द्रव साखर घालून द्यावा . ( २० ) विंचवाच्या विषावर उंबराचा पाला वाटून दंशावर लावावा .
( २१ ) मोडशीवर- उंबराचा द्रव द्यावा .
( २२ ) मूळव्याधीवर- उंबराची मुळी थंड पाण्यात उगाळून त्यांत दांतवण कालवावे व त्याचा लेप द्यावा .
( २३ ) बद बसण्यास - उंबराचा चीक लावून त्यावर पातळ कागद बसवावा .
( २४ ) कर्णमूळावर- उंबर व रुई यांचा चीक एकत्र करून लावावा .
( २५ ) गंडमाळेवर- उंबराच्या पानावरील फोड , गोड दह्यांत वाटून साखर घालून नित्य एक वेळप्रमाणे देत जावें .
( २६ ) मस्तक शूलापासून नाकातून रक्त पडत असल्यास - उंबराच्या पिकलेल्या फळांत साखर घालून , तुपांत तळून , त्यांत वेलदोड्याची पूड व मिऱ्याची पूड अर्धा मासा घालून रोज प्रातःकाळी खावें , व रिंगणीच्या फळाचा रस डोक्यास चोळावा ; म्हणजे नाकातून रक्त पडणे बंद होते .
( २७ ) दाहावर- उंबराचा चीक साखर घालून द्यावा .
संदर्भ -वनौषधी गुणादर्श.
लोकसत्तेतुन घेतलेली माहीती बघा.
उंबर वृक्षाला औदुंबर या नावानेही संबोधतात. उंबराच्या दोन प्रकारच्या जाती आहेत. उंबर व काकोदुम्बर.(गुणांमध्ये फरक आहे) काकोदुम्बराला ग्रामीण भाषेत ‘भुई उंबर’ म्हणण्याची प्रथा आहे, कारण त्याला तळापासूनच उंबराची फळे लागतात. हिंदीमध्ये गुलर असे उंबराला म्हटले जाते. उंबर हा लहान झाळकट वृक्ष असून विविध लहान-मोठय़ा नद्यांच्या किनाऱ्यावर याची वस्ती असते. उंबराची साल व फळे आणि काही प्रमाणात पाने यांचा औषधी वापर आहे. जमिनीत खोलवर असलेल्या उंबराच्या मुळांचे पाणी युक्तीने काढावे. त्याला विविध हट्टी विकारांवर तात्काळ आराम देण्याचा विशेष गुण आहे. या वनस्पतीत साबणासारखा एक पदार्थ आहे. त्यामुळे रिठा व शिकेकाई यांना पर्याय म्हणून आंतरसालीच्या चूर्णाचा वापर केला जातो. उंबराची साल स्तंभन आहे. पक्व फळे शीतल, स्तंभक व रक्तसंग्राहक आहेत. उंबराच्या चीकात वरील गुणांबरोबरच चटकन सूज कमी करणे आणि शरीर पुष्ट करण्याचे गुण आहेत. उंबराचा चीक अल्प प्रमाणात दूध साखरेतून त्याकरिता दिला जातो. उंबर फळांचा उपयोग ज्या रोगात रक्त वाहते, सूज येते किंवा लघवीतून रक्त येणे, रक्ती आव, अत्यार्तव, गोवर, कांजिण्या अशा लहान-मोठय़ा रोगांत होतो. उंबराचा चीक रक्ती आव तसेच अतिकृश लहान मुले वाढीस लागावी म्हणून देण्याचा प्रघात एककाळ असे. त्याकरिता चीकाचे दहा थेंब दुधाबरोबर द्यावे. गालगुंड, गंडमाळा, खूप पू असणाऱ्या जखमा आणि हट्टी सूज यावर उंबराचा चीक लावला असता वेदना व सूज लवकर कमी होते. उंबराच्या पानावर लहान फोड येत असतात. ते फोड दुधात वाटून दिल्यास गोवर कांजिण्या विकारात सत्वर आराम मिळतो.
काही मंडळींना मद्यपान, धूम्रपान, तंबाखू यांचे व्यसन असते. या व्यसनांमुळे यकृतवृद्धी होते, जलोदराची धास्ती असते. काहींना बाहेरील वारंवारच्या खाण्यापिण्यामुळे काविळचा संसर्ग पुन:पुन्हा होत असतो. अशांनी बकरीच्या दुधात फळे उकडून ती खाल्ल्यास पंधरवडय़ात खूप आराम मिळतो. जळवात, टाचांना फोड येणे, रक्त वाहणे या विकारांत उंबराची फळे वाटून त्याचा लेप करून रात्रभर स्वच्छ फडक्याने बांधून ठेवावे. सत्वर गुण येतो. मलेरिया किंवा हिवताप विकारात उंबराच्या सालीचे चूर्ण दुधातून घ्यावे. सालीचा काढा कदापि करू नये, कारण उष्णतेने त्यातील ज्वरघ्न गुण जातो.
दिवसेंदिवस मधुमेह या विकाराचे आक्रमण खूप मोठय़ा संख्येने ग्रामीण व शहरातील मंडळींना भोगावे लागत आहे. मधुमेहाची खूप औषधे घेऊन रुग्ण मित्र कंटाळलेले असतात. अशा अवस्थेत उंबर, वड, पिंपळ, पायरी अशा क्षीरीवृक्षांच्या आंतरसालीचे चूर्ण नियमितपणे घेतल्यास मधुमेहाला प्रतिबंध होतो.
माझे गुरुजी आदरणीय वैद्यराज बा. न. पराडकर यांना वनस्पती क्षेत्रात विविध प्रयोग करण्याची मोठी हौस होती. एकदा उंबरपाण्याच्या अतिशुद्धतेबद्दल चर्चा चालली होती. तडक उंबराचे ताजे पाणी काढण्याकरिता माझे गुरुजी आणि आम्ही काही हौशी मंडळी येरवडय़ाच्या पुढे नगर रस्त्यावर दुतर्फा असलेल्या एका मोठय़ा उंबराच्या झाडाखाली लांबवर पसरलेल्या मुळाचे खाली मोठा खड्डा खणला. त्यात एक माठ कापड बांधून ठेवला. मुळीला सुरीने छेद घेऊन उंबराचे पाणी त्या माठात सहजपणे पडेल अशी सुरक्षित व्यवस्था केली. सकाळी आम्ही पुन्हा त्या जागेवर गेलो. उंबरजलाने माठ पूर्णपणे भरलेला होता. त्या पाण्याच्या अनेक बाटल्या गच्च भरल्या. अतिउष्णतेच्या अनेकानेक विकारांनी ग्रासलेल्या रुग्ण मित्रांकरिता वापरल्या. लगेच आराम मिळाला.
संदर्भ लेख -लोकसत्ता टिम
" हिंदुस्थानात प्राचीन काळी प्रत्येक विषयावर ग्रंथ लिहिले गेले आहेत . आज त्या ग्रंथांचा अंशही आपणास पाहावयास मिळत नाही . इंग्रजांचे राज्य असल्यामुळे व त्यांची विद्या राजमान्यता मिळाल्यामुळे विकास पावत आहे . आणि त्यामुळे आमच्या पूर्वजांचे कित्येक ग्रंथ त्याचप्रमाणे नाना तर्हेची विद्या नष्ट होत आहे .
कष्टं शिष्टक्षतिकृति कलौ कार्यमृच्छन्ति विद्या । ” असे उद्वेगजनक वाक्य कित्येक लोकांच्या मुखांतून बाहेर पडत आहे याचे कारण हेच आहे . याकरिता आमच्या सुशिक्षित वर्गाने , ज्यांची बुद्धी विशाल आहे , ज्यांना ईश्वराने अनुकूलता दिली आहे , अशा सद्गृहस्थांनी या उद्वेगजनक गोष्टीचा नाश होण्यासाठी प्रयत्न करण्याची फार आवश्यकता आहे .
" -शंकर दाजीशास्त्री पदे [ इ . स . १८ ९ ३ साली लिहिलेल्या पहिल्या आवृत्तीच्या प्रस्तावनेतून ]
टिप-
माहीती व ज्ञानलेखन संदर्भासहीत नमुद केले आहेत.
आपल्या स्वास्थ्य संवर्धन आणि व्याधी नाशनार्थ मार्गदर्शनपर प्रारंभिक शास्त्रोक्त माहिती देण्याचा हा प्रयत्न असून , औषधांचा वनस्पतीचा प्रत्यक्ष वापर तज्ञांच्या सल्ल्यानेच करावा.
सामान्य आजारावर आयुर्वेदीय व अॕक्युपंक्चर पाॕईंट माहीती 9822236969 या व्हाॕट्सअॕप वर देण्यात येईल .मात्र असाध्य व कष्टसाध्य आजारावर नाडी व प्रकृती बघुनच उपाययोजना करावी लागत असल्याने मेसेजने माहीती व औषधी योजना मीळनार नाही.याची नोंद घ्यावी.अश्यावेळी आपल्या जवळच्या वैद्दांकडुन उपचार घ्यावेत ही वीनंती.
" हिंदुस्थानात प्राचीन काळी प्रत्येक विषयावर ग्रंथ लिहिले गेले आहेत . आज त्या ग्रंथांचा अंशही आपणास पाहावयास मिळत नाही . इंग्रजांचे राज्य असल्यामुळे व त्यांची विद्या राजमान्यता मिळाल्यामुळे विकास पावत आहे . आणि त्यामुळे आमच्या पूर्वजांचे कित्येक ग्रंथ त्याचप्रमाणे नाना तर्हेची विद्या नष्ट होत आहे .
कष्टं शिष्टक्षतिकृति कलौ कार्यमृच्छन्ति विद्या । ” असे उद्वेगजनक वाक्य कित्येक लोकांच्या मुखांतून बाहेर पडत आहे याचे कारण हेच आहे . याकरिता आमच्या सुशिक्षित वर्गाने , ज्यांची बुद्धी विशाल आहे , ज्यांना ईश्वराने अनुकूलता दिली आहे , अशा सद्गृहस्थांनी या उद्वेगजनक गोष्टीचा नाश होण्यासाठी प्रयत्न करण्याची फार आवश्यकता आहे .
" -शंकर दाजीशास्त्री पदे [ इ . स . १८ ९ ३ साली लिहिलेल्या पहिल्या आवृत्तीच्या प्रस्तावनेतून ]
टिप-
माहीती व ज्ञानलेखन संदर्भासहीत नमुद केले आहेत.
आपल्या स्वास्थ्य संवर्धन आणि व्याधी नाशनार्थ मार्गदर्शनपर प्रारंभिक शास्त्रोक्त माहिती देण्याचा हा प्रयत्न असून , औषधांचा वनस्पतीचा प्रत्यक्ष वापर तज्ञांच्या सल्ल्यानेच करावा.
सामान्य आजारावर आयुर्वेदीय व अॕक्युपंक्चर पाॕईंट माहीती 9822236969 या व्हाॕट्सअॕप वर देण्यात येईल .मात्र असाध्य व कष्टसाध्य आजारावर नाडी व प्रकृती बघुनच उपाययोजना करावी लागत असल्याने मेसेजने माहीती व औषधी योजना मीळनार नाही.याची नोंद घ्यावी.अश्यावेळी आपल्या जवळच्या वैद्दांकडुन उपचार घ्यावेत ही वीनंती.
डाॕ.लीलाधर उगले अविरत 50 वर्षे होमीओपॕथी सेवा.
डाॕ.कैलास उगले पंढरपूर
संचालक श्री हरिविठ्ठल हर्बल्स
गुरुदेव नगर सांगोला रोड पंढरपूर
आयुर्वेद व अॕक्युपंक्चर तज्ञ.
25 वर्षे अविरत वनस्पती संशोधनात्मक उपयोग अनुभव.
सर्व प्रकारचे शास्त्रशुद्ध पदध्तीने तयार केलेले आयुर्वेदिय वेदनाहारी तेल , केशवर्धक तेल,धन्वंतरी हर्बल चहा ,दंन्तमजंन ,विषाणूरोधक तेलाची उदबत्त्ती ,ह्रदयासाठी काढे,सुवर्णयुक्त अमृतप्राश ,च्यवनप्राश सर्व प्रकारचे चुंबकीय साहीत्य सर्व प्रकारच्या गोळ्या योग्य दरात तयार करुन मीळतील. 9850033102,9922885008
#Dr_Kailash_Ugale_Shree_Vitthal_Herbals_Pandharpur काॕपी पेस्ट कींवा फाॕर्वर्ड करतांना माहिती संकलक यांचे नाव असावे ही विनंती.
